Ρενουάρ, Ζαν

(Renoir, Παρίσι 1894). Γάλλος σκηνοθέτης και σεναριογράφος του κινηματογράφου. Γιος του μεγάλου ζωγράφου Oγκίστ Ρενουάρ, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ως σκηνοθέτης το 1924 με την ταινία το Κορίτσι του νερού, που κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον του κοινού για το μοντέρνο περιεχόμενό της και για μερικές πρωτοποριακές αφηγηματικές λύσεις. Ακολούθησε, το 1926, η Νανά, από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ζολά, ταινία στην οποία διαγραφόταν ήδη καθαρά ο θεματικός προσανατολισμός και το ύφος του σκηνοθέτη, που είχε στραφεί προς μια κοινωνική κριτική χωρίς προκαθορισμένες αντιλήψεις, αλλά πάντοτε στηριζόμενη σε μια έξυπνη και με καθαρούς στόχους μελέτη του περιβάλλοντος. Η ταινία δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία και για πέντε χρόνια ο Ρ. αναγκάστηκε να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με εμπορικές ταινίες έως ότου με τη Σκύλα (1931) υπέγραψε την πρώτη αξιόλογη ταινία του. Το 1934 γύρισε την ταινία Toνί, της οποίας η δραματική δομή ακολουθεί τη σειρά των καθημερινών γεγονότων της ζωής του πρωταγωνιστή της και θα μπορούσε, κατά κάποια έννοια, να θεωρηθεί ως πρόδρομος του νεορρεαλισμού. Το 1936 γύρισε Το έγκλημα του κ. Λανζ σε συνεργασία με τον Ζακ Πρεβέρ· το έργο αποκαλύπτει ήδη το ενδιαφέρον του Ρ. για το κοινωνικό πρόβλημα, ενδιαφέρον που κορυφώθηκε, μέσα στο πλαίσιο της ιδεολογίας του Λαϊκού Μετώπου, το 1938, με την εποποιία της Μασσαλιώτιδας. Στο ίδιο διάστημα ο σκηνοθέτης γύρισε δύο αυθεντικά έργα τέχνης: Εκδρομή στην εξοχή (1936) και Η μεγάλη αυταπάτη (1937). Η πρώτη είναι μια εξαίσια ταινία μικρού μήκους, εμπνευσμένη από τον Μοπασάν, στην οποία ο Ρ. καθρεφτίζει την ίδια ευτυχισμένη εγκατάλειψη στη ζωτικότητα της φύσης που ξεχύνεται από τους πίνακες του πατέρα του. Η δεύτερη είναι μια πικρά ειρηνόφιλη ταινία με θέμα τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο, η οποία στρέφεται γύρω από τη φιλία που, παρ’ όλα όσα τους χωρίζουν, δημιουργείται ανάμεσα σε έναν Γάλλο και σε έναν Γερμανό αξιωματικό, που ανήκουν σε μια παλιά τάξη προορισμένη να εξαφανιστεί. Η ταινία, που κρατιέται σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο γνήσιου ρεαλισμού, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Στα πρόθυρα του B’ Παγκοσμίου πολέμου ο Ρ. έκλεισε την πιο σημαντική περίοδο της εργασίας του με τον Κανόνα του παιγνιδιού (1939), πικρή κοινωνική σάτιρα υπό μορφή μακάβριου μπαλέτου και με αξιόλογους νεωτερισμούς από πλευράς κινηματογραφικού ύφους. Μετά την παρένθεση του πολέμου, που ο σκηνοθέτης τον πέρασε στις ΗΠΑ, όπου μεταξύ άλλων έδωσε και μια εξαίρετη μελέτη περιβάλλοντος με τον Άνθρωπο του Νότου (1945), ο Ρ. γύρισε ταινίες διαφορετικού χαρακτήρα και στιλ, όλες έγχρωμες, όπως Το ποτάμι (1951) και Το πρόγευμα στη χλόη (1959). Η κριτική θεωρεί την πιο πρόσφατη εργασία του Ρ., όσο και αν αυτή δείχνει πάντοτε μεγάλη ζωτικότητα, πολύ κατώτερη σε έμπνευση από τα έργα του της δεκαετίας 1930-1940, τα οποία τον έκαναν ερμηνευτή των κοινωνικών ανησυχιών της πατρίδας του και έναν από τους μεγαλύτερους δημιουργούς της ιστορίας του κινηματογράφου. Για την τηλεόραση γύρισε τη Διαθήκη του γιατρού Κορντελιέ (1959), που προβλήθηκε και στους κινηματογράφους, και ένα ντοκιμαντέρ για τον πατέρα του (1966). Εικόνα από την ταινία «Πρόγευμα στη χλόη». Ο Γάλλος σκηνοθέτης παρουσίασε την προβηγκιανή ύπαιθρο με λεπτή χρωματική ευαισθησία.